बांबू शेती किती फायदेशीर? ४० वर्षं सतत उत्पन्न !

शेतकऱ्यांना दीर्घकाळ आर्थिक स्थैर्य आणि रोजगार देणारा एक उत्तम, टिकाऊ आणि मजबूत पर्याय म्हणजे बांबू शेती. पण बांबू शेतीतून नेमकं किती उत्पन्न मिळू शकतं ? सरकारी अनुदान मिळतं का ? लागवड कशी करायची? आणि झाड तयार होण्यासाठी किती वेळ लागतो ? अशा अनेक शंका शेतकऱ्यांच्या मनात असतात. मॅक्स किसानच्या या माहितीपूर्ण प्रवासात आम्ही तुम्हाला बांबू शेतीचे लागवड करणारे राजेश रामाणे यांच्याशी संवाद साधला आहे.

बांबूची लागवड कोणत्या जमिनीत करावी?

मुंबईतून गावी परत जाऊन शेतीत नवनवीन प्रयोग करणाऱ्या दापोली तालुक्यातील करंजाळी गावातील युवा शेतकरी राजेश रामाणे यांनी बांबू शेतीत उत्तम यश मिळवलं आहे. त्यांच्या अनुभवांमधून बांबू शेतीची वास्तव माहिती, फायदे आणि उत्पन्नाची संधी जाणून घेण्याचा प्रयत्न आम्ही केला. बांबूची लागवड नेमक्या कोणत्या जमिनीत करावी? याचे उत्तर स्पष्ट आहे — जिथे पाण्याचा निचरा व्यवस्थित होतो, अशा पडीक किंवा हलक्या जमिनीत बांबू उत्तम वाढतो. कोकणातील डोंगराळ किंवा मध्यम उताराची जमीनही यासाठी योग्य आहे. बांबू जलमय क्षेत्रात वाढत नाही, त्यामुळे पाणथळ जमिनीत लागवड करू नये.

कोंड्या (कोंबो), चिवेरी आणि कल्की कीती उत्पन्न मिळते ?

बांबूचे रोप लावल्यानंतर साधारण ३ ते ४ वर्षांत बेट तयार होते, तर एक बांबू व्यापारासाठी पूर्णपणे तयार होण्यासाठी ४ ते ६ वर्षे लागतात. एकदा लागवड केली की हे झाड ३६ ते ४० वर्षे सतत उत्पन्न देत राहते, हा बांबू शेतीचा सर्वात मोठा फायदा आहे. त्यामुळे ही शेती दीर्घकालीन उत्पन्न देणारी ठरते. कोकण भागात प्रामुख्याने कोंड्या (कोंबो), चिवेरी आणि कल्की या जातींचा बांबू आढळतो. यापैकी कल्की जात बाजारात सर्वाधिक मागणी असलेली असून तिची किंमत 60 ते 90 रुपयांपर्यंत जाते. कोंड्या साधारण 40 रुपयांपर्यंत मिळतो, तर चिवेरी विणकामासाठी उत्तम असल्याने त्याचा वापर हस्तकलेत होतो.

बांबूचा वापर कुठे केला जातो ?

बांबूचा उपयोग मोठ्या प्रमाणावर रेस्टॉरंट डेकोरेशन, फर्निचर, बांधकाम कामे, मांडव साहित्य, हस्तकला आणि नैसर्गिक संरक्षण यासाठी केला जातो. पर्यावरणाच्या दृष्टीने बांबू जमिनीची धूप थांबवतो आणि वाऱ्यापासून संरक्षण देतो. सरकारकडूनही बांबू लागवडीसाठी योजना उपलब्ध करून देण्यात आल्या आहेत. बांबू लागवड ही कमी खर्चाची आणि कमी देखभाल असलेली शेती आहे. कोकणात तर यासाठी फवारणीसारखा खर्च जवळपास नाहीच. नवीन लागवड करताना ३ ते ४ मीटर अंतर ठेवणे गरजेचे आहे, जेणेकरून नंतर तयार होणाऱ्या मोठ्या बेटाला पुरेशी जागा मिळेल. योग्य नियोजन केले तर बांबू शेती शेतकऱ्यांसाठी कायमस्वरूपी आणि फायदेशीर उत्पन्नाचे साधन ठरू शकते.